Deli bal… KEHRİBAL?

Arılar, dünyanın gözlemleyebildiğimiz, üzerine birçok araştırma yapılan, en mucizevi canlılarındandır. Yaşadığımız toplumda en çok inanılan kutsal kitapta, KUR’AN-I KERİM’de de ayetlerde ve hadislerde de arılara, özellikle de sağlık ve yararları açısından yer verilmiştir. 

Arıların çalışmalarının, birçok açıdan Ekoloji ve insanlığa önemli faydaları vardır. Ekoloji açısından mesela:  bombus arıları, yaklaşık 250 çeşidi bulunmakla beraber, Türkiye’de en çok tüylü arı olarak bilinir. 1980’lerin sonlarından beri bu arılar, bilinçli olarak, seralarda tozlaşma için kullanılmaktadır. Bu cins arılar -3 dereye kadar dayanıklıdırlar ve dilleri uzundur. Bu dillerle kolayca bitki çukurlarına ulaşarak tozlaşmayı sağlıklı şekilde yaparlar. Aralarında, iletişimleri bal arılarına göre daha az olan bu arılar sürekli çalışıp tozlaşmaya sebep olurlar. Kapalı alanlardaki sebze ve meyve üretimlerinde etkisi çok fazladır

.

Bal arıları ise, 7-8 dereceden başlayan sıcaklıklarda sağlıklı yaşarlar ve verimli olurlar. Dilleri kısadır. Derin, çukur bitki göbeklerine, uzanmaları zordur ama yine de delerek bitki özütlerine ulaşırlar. Açık alanlarda en iyi tozlayıcı olan bal arıları, özellikle ABD’de ürettikleri bal ekonomisinden çok, tozlaşmayı sağlayan yüksek miktar ekonomik kazanç yaratan, dolaylı ekonomisinden yararlanılmaktadır. Tüm meyve ve sebzelerin özellikle de kayısı, badem, salatalık bahçelerinin tozlaşmasında önemlidir.

Türkiye, bal üretim rekoltesi bakımından dünyada Çin Halk Cumhuriyeti’nden sonra 2. sıradadır. Yedi milyon kovanı aşan ve 102 bin tonu geçen bal üretimi ile. Üretim sırası ile Arjantin, Ukrayna, ABD şeklinde devam etmektedir.

 5-6 bin tonu geçen bal ve yan ürünleri ihracatı ülkemize 600-700 milyon Türk lirası girdi sağlamaktadır. Kalanı ülkemizde iç pazarda tüketilmektedir. T.C Gıda Tarım ve Hayvancılık bakanlığı, IPARD programı v.b programlarla, arıcılığa hibe ve destek önemli oranlarda arttırılmıştır. Çeşitli arıcılık kursları açılmış, açılmaktadır ve ücretsiz arılı kovan hibeleri kursiyerlere dağıtılmıştır.

Bal konusunda, tağşiş haberlerinin arttığı, güvenin azaldığı günümüzde, Ekolojiye ve gıdaya olan merakımdan dolayı, kendime, aileme ve çevreme alacağım her türlü ürünlerin doğrusuna, doğalına ulaşmada, hep ülkemizin kırsal bölgelerine internetten veya dostlar aracılığı ile ulaşmaya çalışırım. Yine bu çabadayken rastladığım, ismini kehribardan ( kuzey dünyada, ağaç sıvılarından oluşan, değerli fosil çeşidi ) ironi yaratarak alan ve merkez şube olarak Kocaeli İzmit’te Soydan iş merkezinde yeni açılan, Çardaklar Arıcılığın sahiplerinden aldığım, çeşitli bilgileri de paylaşmak istedim bu konuda.

Öncelikle belirtmeliyim ki, gerçekten sevdiğim kehribarın her rengini görebileceğim, ballar ve sıcak doğa tonlarında dekorasyonu ile kalite daha girişte başlamıştı. Bal: poliflora, salgı, monofloral bal olarak çeşitleri varmış genellikle ülkemizde. Çardak ailesi; 2015’de ülkemizde yapılan, Tübitak, Yıldız Teknik Üniversitesi, Selanik Aristotle univercity, İstanbul Kalkınma Ajansı, CRA-APİ’nin ve İTÜ Gıda Mühendisliği bölümlerince düzenlenen ve jüride üstteki kurumlar ve uluslararası jürinin bulunduğu yarışmada 400 bal firması arasından kimyasal tüm laboratuar testlerinden, tadım testlerinden sonra ilk 29’a sonrasında da yılın balı seçilmiş. Bitlis’in yüksek dağ ve yaylalarında, ağırlıklı olarak  geven, kekik, boğa dikeni denen bitki florasından beslenen arılar poliflora balı üretmişler ve bu yarışmada da bu bal ile en iyi bal ödülü almışlardır.

Ayrıca, Çardak ailesi, tek çeşit bal üretimi olan salgı balı denen, Çanakkale’den Antalya’ya kadar, Ege’de, ağacın öz suyunu emen ve salgılayan çam pamuklu ( koşnili ) böceğinin salgısını işleyen arıları ile çam balı üretimini yapmaktadırlar. Monofloral bal denen ilaç sanayisinde ve halk dilinde şifa balı denen kestane, maydanoz, ayçiçeği, lavanta balları gibi çeşitleri olan, tek bitki türünden üretilen balların bazılarını, özellikle de deli bal da denen kestane balını üretmektedirler.

 Araştırmalarımda, 30 yıllık bal üreticisi olan ziraat teknikeri olan babaları, 30 kovanla bu işe başlamış ve 1986’dan beri bal üretimini günümüzde, yılda ortalama 20 ton civarına, salgı balını da 5 ton civarına çıkartmışlardır. Dürüstlüğü ile, alanında nam salmış olduklarını bildiğim Çardak ailesi, amaçlarının fahiş fiyatlardan bir kilo satıp bir kerelik müşteri edinmektense, kar marjını minumum tutarak, her evin alabileceği fiyatlarda ve sürekli dostluk oluşturabileceğiniz, eski özlenen, dürüst, üreticiden aracısız müşteriye, balcı değil arıcı esnaf düsturuyla sürekliliği amaç edinmişlerdir. Dünya teknolojilerini, alanlarında kullanarak kaliteden ödün vermeden uzun süredir, sektörde adım adım yükselmişlerdir. Eğer yolunuz düşer de uğrarsanız, tüm sıcaklıklarıyla kahvenizi, çayınızı içerken her türlü balla ilgili, sağlığa etkisi ve ekonomik bilgiyi alıp tüm ürünlerin tadımını yapıp, alışverişinizi de yapabilirsiniz. Haberi okuduğunuzu ve merak ederek geldiğinizi bildiriniz ve küçük taleplerinizde de sizi  iyi karşılayacaklarını düşünüyorum.

Arılar, bal dışında polen, arı sütü, propolis denen ürünler de üretmektedirler. Bal, arı vücut salgısı ve bitki çiçek özlerinden topladıklarıyla balı üretirler ve içerisinde zengin amino asitler, proteinler ve çok değerli vitamin ve mineraller barındırırlar. Arılar, poleni  kovanın protein ve yavru beslenme ihtiyaçları için taşırlar ve en iyileri yaylaların rengi gibi rengarenk olanlarıdır. Yüksek miktar protein, vitamin, minerallerden oluşurlar. Arı sütü, ana arı ve larvaları beslemekte kullandıkları bal, protein yiyerek, yutak üstü bezleriyle ürettikleri besindir. 6-15 günlük arılar üretir. Mikro elementler, enzimler, hormonlar, yağ asitleri gibi değerler içerir. Propolis ise kovanın çatlaklarını kapatmak ve sterilize etmek için taze sürgün tomurcuklardan toplanırlar, arılar tarafından. İyi bir antiseptik ve antioksidandır. Suda veya etil alkolde 1 yıl bekletilerek çözünen bu ürün tüm özünü bu sıvıya vermektedir. Değeri yeni yeni anlaşılan bu ürün ilaç sanayiinde de kullanılmaktadır. Tüm bu ürünler, binlerce yıldır tedavilere destek olarak kullanılmakta ve hepsinin çeşitli kullanım alanları da vardır, gıda tüketimi dışında. Uğradığınızda tüm bilgileri, güvenilir şekilde ve doğru bilgi ile alacağınıza inanıyorum. Kara kovan balından, petek balına, süzme çiçek balından, çam balına, ödüllü baldan polene, arı sütüne, propolise ve bunlarla ilgili bilgilerine, tadımını deneme imkanına şahit olacaksınız. Güvenli, vicdanlı bir aile ile karşılaşacak ve ürünleri beğeneceğinizi düşünüyorum.

İşte arı mucizeleri denen şeyler bunlar olsa gerek. Sayısız uçuş, sayısız işçi arı, sayısız bitki, çiçek… Arı gibi çalışmak deyimi de buradan çıkmış olmalı. Düşünün bir kilo doğal kara kovan balı üretmek için arılar 10-15 kilo bal tüketiyorlar. Hem de bal mumunu kendileri üretiyor. Katkısız, parafinsiz, yapay balmumu olmadığını öğrenecek ve tadına bakacaksınız.

Buranın, yaşadığım şehirlerden birinde açılması beni mutlu etti. Şehrimize bir kazanımdır doğru, doğal gıdaya ulaşımda. Ben, yaptığım alışverişimle kış günlerinde, kalp rahatlığıyla, farklı çeşit doğal ürünlerimi tüketirken…

Siz sayın okuyucularıma; daha güzel, dürüst, ahlaklı kişilerle karşılaşmanız temennisinde bulunarak, yeni konularda önümüzdeki hafta görüşmek üzere, saygılarımı kabul buyurunuz. Yorum ve beğenilerinizi gazetemize ve mailime yazabilirsiniz.

Sağlıcakta ve afiyette kalınız.                                                           Veysel Kavrayan

                                                                                                     veysellaurent@hotmail.com