Datça Yat Limanı Projesine Verilen “ÇED Olumlu” Kararı Mahkeme Tarafından İptal Edildi

Muğla'nın Datça ilçesinde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından 'Yap-İşlet-Devret' modeliyle yapılması planlanan yat limanı projesine ilişkin “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu” kararı, Muğla 4. İdare Mahkemesi tarafından iptal edildi. Bu karar, sadece hukuki açıdan değil, aynı zamanda ekolojik olarak  büyük öneme sahiptir.

Datça’ya bağlı İskele Mahallesi Azganlı mevkisinde, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından ‘Yap-İşlet-Devret’ modeliyle yapılmak istenen yat limanı projesine 30 Ocak 2024’te Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu’ kararı verilmişti.

Muğla Çevre Platformu (MUÇEP),Muğla Büyükşehir Belediyesi ve Datça Belediyesi, projenin Datça’nın doğası ve ekolojik yaşamı üzerinde geri döndürülemez zararlara neden olacağı gerekçesiyle ‘ÇED Olumlu’ kararının iptali istemiyle dava açmıştı.

Davanın duruşması, Muğla 4. İdare Mahkemesi’nde 14 Şubat’ta görülmüştü. Mahkeme, ‘ÇED Olumlu’ kararının iptaline karar verdi. Kararda, projenin deniz çayırlarına zarar verebileceği, deniz ekosistemini olumsuz etkileyebileceği, otopark ve trafik planlamasının yetersiz olduğu, feribot yanaşma alanının çevresel riskler taşıdığı, dolgu çalışmalarının kıyı yapısını olumsuz etkileyebileceği ve ÇED raporunun bilimsel olarak yetersiz hazırlandığı belirtildi.

Mahkeme kararında, “Dava konusu ‘ÇED Olumlu’ kararında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır” denildi.

Ekolojik Denge ve Deniz Çayırları

Mahkeme kararında, projenin deniz ekosistemine zarar verebileceği özellikle vurgulanmıştır. Bilimsel araştırmalar, Posidonia oceanica olarak bilinen deniz çayırlarının Akdeniz ekosisteminin temel bileşenlerinden biri olduğunu göstermektedir. Bu ekosistem, karbon tutumu, deniz biyoçeşitliliğinin korunması ve kıyı erozyonunun önlenmesi gibi kritik roller üstlenmektedir. Dolgu ve inşat faaliyetleri ise bu hassas yapıya zarar vererek, uzun vadeli ekolojik kayıplara yol açabilir.

Kıyı Yapıları ve Dolgu Alanlarının Etkileri

Mahkeme kararında ayrıca dolgu çalışmalarının kıyı yapısını olumsuz etkileyebileceği belirtilmiştir. Bilimsel literatür, dolgu alanlarının akıntı sistemlerini bozarak deniz tabanındaki sediman yapısını değiştirdiğini ve kıyı ekosistemlerini tahrip ettiğini ortaya koymaktadır. Benzer projelerde görüldüğü gibi, böyle bir yat limanı yapısı, deniz suyu kalitesini düşürebilir ve deniz canlıları için uygun yaşam alanlarının azalmasına neden olabilir.

Ulaşım ve Trafik Planlaması Yetersizlikleri

Mahkeme kararında ayrıca projenin otopark ve trafik planlamasının yetersiz olduğu belirtilmiştir. Kent planlama ve sürdürülebilir ulaşım açısından bakıldığında, yat limanı gibi büyük ölçekli projelerin ulaşım altyapısına etkilerinin detaylı bir şekilde incelenmesi gerekmektedir. Proje kapsamında bölgeye yönelik trafik yoğunluğu artışının hesaplanmadığı ve mevcut ulaşım altyapısının bu yükte yetersiz kalabileceği mahkeme tarafından belirtilmiştir.

Mahkeme kararında, “Dava konusu ‘ÇED Olumlu’ kararında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır” ifadeleri yer almaktadır. ÇED raporlarının bilimsel ve tarafsız bir yaklaşımla hazırlanması, sadece yasal bir gereklilik değil, aynı zamanda çevresel karar alma mekanizmalarının temel bir parçasıdır. Uluslararası çevre hukuku ve Avrupa Birliği Çevresel Etki Değerlendirmesi Direktifi gibi mevzuatlar da benzer projelerde bilimsel çalışmaların titizlikle ele alınmasını zorunlu kılmaktadır.

Datça Yat Limanı projesine verilen “ÇED Olumlu” kararının iptal edilmesi, bölge halkı ve çevre platformları için önemli bir kazanım olarak değerlendirilmektedir. Bu karar, benzer projelerde ekolojik ve hukuki boyutların daha detaylı incelenmesi gerektiğini göstermektedir. Bundan sonraki aşamada,

Bu durum, çevresel karar alma süreçlerinde kamuoyunun ve bilimsel verilerin ne kadar etkili olabileceğini gösteren çarpıcı bir örnektir. Dolayısıyla, Datça gibi çevresel açıdan hassas alanlarda yapılacak projelerde ekolojik, bilimsel ve hukuki boyutların daha kapsamlı şekilde ele alınması önemlidir.